استاد چنگیز جلیلوند

چنگیز جلیلوند ( زادهٔ ۱۳۱۵ ) دوبلر، مدیر دوبلاژ و هنرپیشهٔ ایرانی است.جلیلوند فعالیت هنری اش را در سال ۱۳۳۶ و با تئاتر آغاز کرد.وی پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران مدت بیست سال را در آمریکا به سر برد . اما سرانجام به کشور بازگشت و کار دوبله را از سال ۱۳۷۷ سر گرفت . وی در چند مجموعه تلویزیونی و فیلم سینمایی نیز بازی کرده است . صدای بسیار زیبای او قابلیت گویندگی به جای شخصیت های خشن سینمایی را فراهم کرده است . جلیلوند در گویندگی هایش قابلیت تیپ سازی را دارد و می تواند صداهای مختلفی به وجود آورد . او به جای بازیگران مشهور خارجی و داخلی بسیاری گویندگی کرده است .

صاحب یکی از رشک برانگیزترین کارنامه ها در تاریخ دوبلاژ ایران که به واسطه صدای منحصر به فردش از همان ابتدای ورود به این عرصه گوینده نقش های اول بود. جلیلوند جدا از صدای معمول خویش که صدایی رسا و زیبا بود برای هر بازیگری لحنی متفاوت و مناسب برمی گزید و همچون منوچهر اسماعیلی همواره سعی می کرد صدایی مشابه صدای خود بازیگر برای نقش بسازد . نمونه بارز این قضیه نقش گویی های درخشان جلیلوند به جای مارلون براندو است . لحن انتخابی جلیلوند برای نقش براندو در اتوبوسی به نام هوس آنچنان با شخصیت وحشی و دگرآزار استنلی کووالسکی همخوان است که جلیلوند را بدل به دوبلور اصلی و غیر قابل جایگزین این ستاره کرد . از دیگر نقش گویی های ماندگار جلیلوند به جای براندو می توان به زنده باد زاپاتا، در بارانداز و جولیوس سزار با دست و پنجه نرم کردن با متون شکسپیری اشاره کرد . جلیلوند حتی در فیلم برکه های میسوری بنا بر سنت رایج سال های طلایی دوبله به جای دو شخصیت اصلی یعنی براندو و جک نیکلسون حرف زده که البته جزو کارهای شاخصش قرار نمی گیرد.تن ها حسرت به جا مانده برای خود جلیلوند و علاقه مندان به دوبله عدم صحبت او به جای براندو در معروف ترین نقشش یعنی دون کورلئونه فیلم پدرخوانده است که در دوبله اول محمود نوربخش و در دوبله دوم ایرج ناظریان به جای براندو صحبت کرده اند.

دیگر ستاره مشهوری که چهره اش تن ها با صدای جلیلوند به یاد می آید پل نیومن است . علیرغم اینکه سبک شوخ و شنگ نیومن در اجرای برخی از نقش هایش زمینه را برای طنازی جلیلوند و استفاده مداوم از دیالوگ های اضافی موسوم به پس گردنی فراهم کرده و همین موجب انتقاد بسیاری از اهالی فن و حتی عاشقان دوبله شده ولی در توانایی شگفت انگیز او در به سرانجام رساندن نقش های دشوار و متفاوت این بازیگر هیچ شکی نیست . شخصیت سطح پایین و سرشار از حسرت چنس وین در پرنده شیرین جوانی، آتش افروز بی خیال تابستان گرم طولانی یا لوک جکسن آزاد منش لوک خوش دست با آن لبخند خانه خراب کن اش را به هیچ وجه نمی توان با صدای هیچ دوبلور دیگری تحمل کرد . حتی متلک گویی های جلیلوند در دو شاهکار جرج روی هیل یعنی دغل بازی ( در ایران : نیش ) و بوچ کسیدی و ساندنس کید ( در ایران : مردان حادثه جو ) هم تا حد زیادی با لحن فیلم ها هماهنگ است.

صدای جوان تر و شاداب تر جلیلوند در قیاس با دو ابرستاره دیگر سال های طلایی دوبلاژ یعنی منوچهر اسماعیلی و ایرج ناظریان باعث شده بود تا بدل به دوبلور تقریبا ثابت ستارگان زیادی شود . لحن شیک و آقا منشانه اش به جای ریچارد برتن در آثاری نظیر چه کسی از ویرجینیا وولف می ترسد، جایی که عقاب ها جرات می کنند ( در ایران : قلعه عقاب ها ) و فاستوس و یا حتی آثاری مهجورتر نظیر عضو فرقه کوکلوکس کلان ( در ایران : خشن ها ) مؤید این نکته بود که صدای او بهترین انتخاب برای این بازیگر است، هرچند در فیلم بکت ( پیتر گلنویل ) منوچهر اسماعیلی به جای برتن حرف زد چرا که صدایی غیر از جلیلوند برای نقش مقابل برتن یعنی پیتر اوتول قابل تصور نبود . جلیلوند در غالب نقش گویی هایش به جای اوتول به درستی یک رگه خفیف از عصبیت را با نوعی عدم اعتماد به نفس تلفیق کرد که حسابی با پرسونای سینمایی اوتول جفت و جور می شد . چه نقش کمدی مرد در محاصره زنان در تازه چه خبر پوسی کت، چه معلم سربه زیر خداحافظ آقای چیپس و چه حتی مرد معمولی گرفتار در مهلکه عربستان در لارنس عربستان همه به مدد صدای او به حافظه سینمایی مخاطبان وطنی راه یافته اند و البته حسرتی ابدی برای عدم نقش گویی او به جای افسر نازی روان پریش فاحشه کش شب ژنرال ها ( آناتول لیتواک ) .

صدای او به غیر از این ستارگانی که برشمردیم مناسب ترین صدا برای برت لنکستر نیز بود . جلیلوند به خوبی هم پرسونای شوخ و شنگ و پر انرژی لنکستر جوان در آثاری نظیر وراکروز را خوب در آورده و از آن بهتر واستادانه تر پابه پای لنکستر میانسال و تلخ اندیش دهه هفتاد صدایش را پیر و خسته کرده . راهنمای سواره نظام در جنگ با سرخپوستان در شبیخون اولزانا، افسر سرد و گرم چشیده و آگاه به پوچی جنگ برو به سپارتی ها بگو و کهنه سرباز به ته خط رسیده آخرین تلالو شفق تن ها نمونه هایی دم دست برای اثبات این بخش از توانایی های او هستند.

دیگر بازیگر بزرگی که صدای جلیلوند همواره با او همراه بوده شان کانری است . جدای از برخی نقش های جیمز باندی اش نظیر از روسیه با عشق و الماس ها ابدی اند برخی از معروف ترین نقش های کانری نظیر رابین هود پیر و خسته رابین و ماریان ( ریچارد لستر ) به خوبی توسط او ایرانیزه شده اند.

جلیلوند در سال های اوج دوبله به طور مداوم به جای ستارگان دیگری نظیر دین مارتین ( ریو براوو، چهارنفرعازم تگزاس و سری فیلم های مت هلم ) , کلینت ایستوود ( جوزی ولز یاغی وآرامش آیگر ( در ایران : قاتلی برفراز آبگیر ) و کرک داگلاس ( مرد بی ستاره، دلیجان آتش، یک جدال و جاسوسی برایم بگیر ( در ایران : یه جاسوس به تور زدم ) حرف زده و در سال های دهه پنجاه در کنار ایرج دوستدار از عوامل اصلی محبوبیت زوج ترنس هیل-باد اسپنسر بودند.

چنگیز جلیلوند مهمان مهران مدیری در دورهمی

برنامه دورهمی با اجرای مهران مدیری جمعه 19 خردادماه 96 ساعت 23 روی آنتن شبکه نسیم رفت . مهران مدیری در این برنامه میزبان چنگیز جلیلوند دوبلور پیشکسوت کشورمان بود و در ابتدای گفتگو با این دوبلور پیشکسوت گفت : چنگیز جلیلوند رکوردار بیشترین گویندگی در جهان هستند و در سال 57 پر امتیازترین دوبلور جهان شدند.

چنگیز جلیلوند گفتگوی خود در برنامه دورهمی را با نحوه وارد شدن به حرفه دوبلوری آغاز کرد و گفت : من از ابتدا دوست داشتم که دبیر شوم اما از 18 سالگی که تئاتر بازی میکردم به پیشنهاد آقای وحدت وارد عرصه دوبله شدم و زمانی که برای یک کار کوتاه 3 تا اسکناس 10 تومانی گرفتم فکر دبیر شدن از سرم پرید و از سال 40 دیگر تبدیل به گوینده ای شده بودم که همه برای کارهایشان من را دعوت میکردند.

گفتگوی مهران مدیری با چنگیز جلیلوند در دورهمی

مهران مدیری ادامه داد : سال 58 از ایران رفتید و 18 سال در آمریکا زندگی کردید و در آنجا فوق لیسانس مدیریت بازرگانی گرفتید ، ایران در آن زمان حرف اول دوبله جهان را میزد، در حال حاضر وضعیت دوبله ایران چطور است ؟ دوبلور پیشکسوت برنامه گفت : ایران هنوز هم در امر دوبله بسیار خوب است اما پیشتوانه خوبی برای دوبلور ها درنظر گرفته نمیشود . من معتقدم که دوبله لازمه فیلم های ایرانی است و جایگاه آرتیست ها را در بین مردم بالاتر میبرد ، من در فیلم سلام بمبئی به جای آقای گلزار صحبت کردم و به نظرم کار بسیار موفقی بود . نکته ای که در دوبله بسیار حائز اهمیت است این است که فیلم ها کجا پخش میشوند ، در دوبله جدید نسل خوبی تربیت شده اند اما این فیلم ها بیشتر در تلویزیون نمایش داده میشوند . به نظر من باید فیلم های خارجی نیز در سینما ها نمکایش داده شوند چراکه این فیلم ها به فیلم های ایرانی کمک میکند.

چنگیز جلیلوند در پاسخ مهران مدیری که پرسید صدایتان را به چه چیزی تشبیه میکنید گفت : اطرافیانم صدای من را به کریستال ، الماس و صدایی مخملی تشبیه میکنند ، من زمانی که به جای یک شخصیت صحبت میکنم دیگر خودم نیستم و حال و هوای دیگری پیدا میکنم .

مهران مدیری از علاقه چنگیز جلیلوند به شیرینی , عدد 27 و لباس نظامی گفت و پرسید چرا نظامی نشدید؟ دوبلور پیشکسوت مهمان برنامه گفت : زمانی که 16 ساله بودم دوست داشتم وارد نظام شوم اما قبول نشدم و بسیار از این اتفاق ناراحت بودم و ادامه داد من در خارج از کشور 6 ماه به کلاس آشپزی رفته ام و تخصص خاصی در درست کردن کرم کارامل دارم . چنگیز جلیلوند در پاسخ سوال مهران مدیری که پرسید خودتان را شبیه چه چیزی میبینید گفت : من مثل سنگ خارا هستم ، مقاوم ، بردبار ، صبور و محکم ...

در بخش پایانی برنامه چنگیز جلیلوند از احساس خوشبختی اش با خوشحالی همه مردم ایران گفت و با تقدیم کردن عکسی با امضای خودش به موزه برنامه از دورهمی خداحافظی کرد.